Treść kolejnych czytań:
- 1. z Księgi Rodzaju: stworzenie świata i człowieka
- 2. z Księgi Rodzaju: Abraham i ofiara z Izaaka
- 3. z Księgi Wyjścia: przejście Izraela przez Morze Czerwone
- 4. z Księgi proroka Izajasza: trwałość przymierza, miłość Boga do Izraela -Oblubienicy
- 5. z Księgi proroka Izajasza: przymierze rozciągnięte na całą ludzkość
- 6. z Księgi proroka Barucha: mądrość to wierność przymierzu i „znajomość tego, co się Bogu podoba”
- 7. z Księgi proroka Ezechiela: Bóg zgromadzi rozproszonych, oczyści wodą, da nowe serce, tchnie w nich swego Ducha
- 8. z Listu św. Pawła do Rzymian: chrzest zanurzył nas w śmierć Chrystusa i złączył z Jego zmartwychwstaniem
- Ewangelia o zmartwychwstaniu: uczniowie są zaskoczeni pustym grobem, fakt zmartwychwstania zaistniał, ale oni jeszcze nie spotkali Zmartwychwstałego.
Czytania Wigilii Paschalnej to wielka lekcja czytania symboli. Teksty czytań są tak ułożone, aby widać w nich było plan zbawienia. Przyjrzyjmy się każdemu z nich. Przed przeczytaniem refleksji na temat każdego z czytań proszę przeczytać tekst czytania.
Pierwsze czytanie: Rdz 1, 1-2, 2
Pierwszy opis stworzenia, który rozpoczyna czytania Wigilii Paschalnej, stawia nas od samego początku wobec Boga Żywego. Ten, który do nas przemawia jest Stwórcą, jest źródłem wszelkiego istnienia. Widzimy całą stwórczą moc Bożej mowy. Gdy Bóg przemawia, wtedy przemieniana jest rzeczywistość. Mocą Słowa powstają nowe byty, a te, które już istnieją, zostają przekształcone.
Lektura pierwszych wersetów Biblii pokazuje również uległość stwarzanego świata. Bóg mówi, aby ziemia wydała rośliny zielone i tak się dzieje. Uważne słuchanie świętego tekstu pokazuje doskonałość stworzenia. To, co stwarza Bóg jest dobre, doskonałe i postawione na swoim miejscu. Szczytem stworzenia jawi się Człowiek. Stworzony szóstego dnia zostaje obdarowany podobieństwem Bożym, autorytetem i misją. Człowiek ma panować nad całym stworzeniem. Będąc Bożym obrazem otrzymuje od Boga błogosławieństwo: Bądźcie płodni i mnóżcie się, abyście zaludnili ziemię i czynili ją sobie poddaną.
Całość opowiadania biblijnego jest dopełniona opisem dnia siódmego. Ten dzień jest opisem Bożego odpoczynku. Ten, który na początku tekstu pojawia się jako Tworzący teraz jawi się jako Odpoczywający. Dzieło zamierzone zostało zakończone. Nastał czas Bożego odpoczynku. Ale nie jest to Boże wycofanie się z dziejów świata. Psalm 104, który następuje po czytaniu pokazuje aktywność Boga w teraźniejszości. On zdroje kieruje do strumieni, nawadnia góry, każe rosnąć trawie. Swoją stwórczą mocą jest więc Bóg obecny w świecie.
Drugie czytanie: Rdz 22, 1-18
Drugie czytanie wprowadza nas w kulminacyjny moment historii Abrahama. Oto Bóg, który dał mu obietnicę, wystawia go na próbę. Oddać syna w ofierze. Oddać Bogu to, na co czekał ponad 20 lat. Zapisane w Piśmie wersety pokazują tylko zewnętrzne zachowanie Abrahama. Milczą o jego wewnętrznej walce, którą musi ze sobą toczyć.
Tradycja żydowska mówi o tym, jak mocno szatan kusił Abrahama, jakie przeszkody rzucał mu pod nogi, aby zatrzymać tego, który powiedział Bogu Oto jestem. A on po prostu szedł za słowem. Jak zawsze. Tym razem znany jest cel: góra Moria. Wszystko, co się potem wydarzyło, pokazuje wielką wiarę Abrahama.
Pismo pokazuje, że dzięki wierze człowieka Bóg może wkroczyć w Jego życie. Pojawia się jako Obrońca, jako Ratownik Izaaka. Szczególnie mocne wydają się ostatnie słowa wypowiedziane przez Anioła Pańskiego: Przysięgam na siebie, wyrocznia Pana, że ponieważ uczyniłeś to, a nie oszczędziłeś syna twego jedynego, będę ci błogosławił i dam ci potomstwo tak liczne jak gwiazdy na niebie i jak ziarnka piasku na wybrzeżu morza; potomkowie twoi zdobędą warownie swych nieprzyjaciół. Wszystkie ludy ziemi będą sobie życzyć szczęścia takiego, jakie jest udziałem twego potomstwa, dlatego że usłuchałeś mego rozkazu (Rdz 22, 16-18).
Zaufanie okazane Bogu tak kształtuje życie człowieka, że Jego obecność jest widoczna w świecie. Słowo więc którym można podsumować drugie czytanie to: WIARA.
Trzecie czytanie: Wj 14, 15-15, 1
Od czasów Abrahama historia relacji człowieka i Boga biegła różnymi drogami. Potomkowie Abrahama trafili do Egiptu, który stał się dla nich „domem niewoli”. Trzecie czytanie opisuje kolejną wielką interwencję Boga. Oto przed uciekinierami z Egiptu wyrasta wielka przeszkoda oddzielająca ich od upragnionej wolności. Za nimi wielkie plagi, które złamały Egipcjan i spustoszyły Egipt. Za nimi doświadczenie Wieczerzy Paschalnej i pośpiesznej ucieczki pośród zawodzenia Egipcjan. Teraz wzburzone wody Morza Czerwonego stają na drodze. Plagi dotknęły Egipcjan, ale nie złamały serca faraona. Wyruszył na pościg i stanowi realne zagrożenie. Walka duchowa trwa. Mojżesz sam nie poradzi. Jeżeli Pan nie wkroczy, nie zaangażuje się, wszystko pójdzie na marne.
Cudowne przejście przez morze pokazuje walkę jaką stacza Bóg w obronie swojego ludu. Wody morza nie są już przeszkodą dla tych, którzy są Jego ludem. Powołani do wolności wkraczają na drogę, która uczyniona została na morskim dnie. To, co dla jednych było bramą do wolności, dla ich wrogów stało się grobem.
Katechumeni słuchający tego słowa mieli usłyszeć, że pomiędzy ich starym życiem, a nowym znajduje się przejście przez wodę - chrzest. Tam jest brama do życia i grób dla starego człowieka. Odpowiedzią na to czytanie jest kantyk z Księgi Wyjścia 15. Ci, którzy zostali uwolnieni, zwracają się ku swemu Wybawcy.
Czwarte czytanie: Iz 54, 4a. 5-14
Lektura czwartego czytania wprowadza nas w niezwykłą przyszłość, jaką Bóg przygotował dla swojego Ludu. Izrael doświadcza niewoli babilońskiej (wszystkie czytania z proroków w czasie nocy Paschy są powiązane z Izraelem w niewoli babilońskiej). Fakty mówią przeciwko obietnicom:
- utracona ziemia obietnic,
- zniszczona Jerozolima,
- Świątynia Pańska w ruinie,
- nie ma władcy z Domu Dawida.
W takiej sytuacji Prorok przynosi Słowo. Bóg jako wierny kochanek powraca do swojej narzeczonej. Wizja jest niezwykła i pełna ekspresji. Bóg przemawia słowami pełnymi czułości. Posłuchajmy: z ogromna miłością cię przygarnę, w miłości wieczystej się nad tobą ulitowałem, miłość moja nie odstąpi od ciebie.
Ale wizja prorocka idzie jeszcze dalej. Przed oczyma wygnańców nakreślony jest obraz odbudowanej i odnowionej Jerozolimy. To niezwykłe miasto osadzone na sprawiedliwości będzie bezpieczne od zewnętrznego zagrożenia. Wszystkie jego dzieci będą szczęśliwe. I zdanie, które uważam za klucz do zrozumienia całej wizji. Mieszkańcy nowej Jerozolimy będą uczniami Pana. Oto droga, która rysuje się przed Ludem Bożym. Uczniostwo. Ono może przekształcać rzeczywistość. Ci, którzy przeszli przez niewolę, umiłowani przez Pana i wyzwoleni, staną się Jego uczniami.
Piąte czytanie: Iz 55, 1-11
Piąty fragment przynależy do tej samej epoki historycznej, co poprzedni. Tym razem mowa prorocza poza obietnicami niesie w sobie kilka wezwań. Warto przeczytać, do czego Pan wzywa swój lud, któremu duchową odnowę zapowiadał prorok:
- O, wszyscy spragnieni, przyjdźcie do wody, przyjdźcie, choć nie macie pieniędzy!
- Kupujcie i spożywajcie, dalejże, kupujcie bez pieniędzy i bez płacenia za wino i mleko!
- Słuchajcie Mnie, a jeść będziecie przysmaki i dusza wasza zakosztuje tłustych potraw.
- Nakłońcie wasze ucho i przyjdźcie do Mnie, posłuchajcie Mnie, a dusza wasza żyć będzie.
- Szukajcie Pana, gdy się pozwala znaleźć, wzywajcie Go, dopóki jest blisko!
- Niechaj bezbożny porzuci swą drogę i człowiek nieprawy swoje knowania.
- Niech się nawróci do Pana, a Ten się nad nim zmiłuje, i do Boga naszego, gdyż hojny jest w przebaczaniu.
Tych 7 poleceń może zostać odczytane jako program dla wspólnoty, która chce doświadczyć odnowy i podnieść się z upadku. Warto podkreślić początek związany z przyjściem do Pana. Można to zrobić mając tylko pragnienie. Nie potrzeba zasług ani pozycji. Wystarczy pragnienie i przyjście. Następujący po czytaniu śpiew jest wspaniałym antykiem z Księgi Izajasza 12 i zapowiada zaspokojenie pragnienia tych, którzy są spragnieni.
Szóste czytanie: Ba 3, 9-15. 32-4,4
Księga Barucha należy do grupy ksiąg deuterokanonicznych. Choć do naszych czasów zachował się tylko jej grecki przekład, przekazuje nam Słowo skierowane do Izraela czasów niewoli babilońskiej. Celem proroctwa jest pobudzenie wygnańców do prawdziwej skruchy za popełnione grzechy, zachęcenie do przestrzegania Prawa i podniesienie na duchu obietnicą wybawienia z niedoli.
Słuchając tych słów w czasie trwania Wigilii Paschalnej odkrywamy prawdę o tym, że nasza aktualna sytuacja jest często skutkiem naszego grzechu. Wygnańcy słyszą Słowa: Opuściłeś źródło mądrości. Gdybyś chodził po drodze Bożej, mieszkałbyś w pokoju na wieki. Są to trudne i bolesne słowa. Podane są jednak nie po to, aby potępić, ale po to, by pobudzić lud do działania. Oto mają Boże Słowo, oto dana jest im Księga, która zawiera Boże Prawo trwające na wieki. Tam jest życie, tam jest ścieżka mądrości. Kto trzyma się jej ten będzie żył. Mocno w takim kontekście brzmią słowa refrenu psalmu responsoryjnego: Słowa Twe Panie dają życie wieczne.
Siódme czytanie: Ez 36, 16-17a. 18-28
Ezechiel był kapłanem, który został wywieziony z Jerozolimy do Babilonu na początku lat dziewięćdziesiątych w VI wieku przed Chrystusem. Otrzymał od Boga wiele wizji i obrazów, poprzez które pokazywał grzech Izraela i jego duchowe skutki. Po zniszczeniu Jerozolimy w 586 roku przed Chr. orędzie proroka staje się pocieszające. Bóg kieruje do wygnańców słowa pociechy wizją odnowy Jerozolimy i świątyni. We fragmencie, którego wysłuchują uczestnicy liturgii paschalnej zostaje podane pocieszenie innego rodzaju. Bóg zapowiada przemianę ludzkiego serca. Przeczytajmy:
Pokropię was czystą wodą, abyście się stali czystymi, i oczyszczę was od wszelkiej zmazy i od wszystkich waszych bożków. I dam wam serce nowe i ducha nowego tchnę do waszego wnętrza, odbiorę wam serce kamienne, a dam wam serce z ciała. Ducha mojego chcę tchnąć w was i sprawić, byście żyli według mych nakazów i przestrzegali przykazań, i według nich postępowali.
Duchowa odnowa będzie wiec opierać się na niewyobrażalnym obdarowaniu Ludu Bożego. Nowe serce, nowy duch, nowy sposób życia.
Ósme czytanie (epistoła): Rz 6, 3-11 Ewangelia: Mk 16,1 - 8
Ostatnie czytanie otwiera nam oczy na nasze życie. Już nie odległa przeszłość jest wspominana, ale nasze osobiste doświadczenie. Paweł pisze do uczniów Jezusa i przekazuje im wyjaśnienie ich sytuacji. Ci, którzy zostali ochrzczeni, zostali przez ten akt zjednoczeni z Chrystusem. Można powiedzieć, że weszli w nową rzeczywistość. Paweł proklamuje zwycięstwo chrześcijanina nad grzechem. Słyszymy: umarliście dla grzechu, żyjecie zaś dla Boga w Chrystusie.
Nowe życie to życie z Chrystusem, to życie, w którym najważniejszy jest Syn Boży. On swoją Paschą stworzył na świecie nowy porządek. On Otworzył drogę, którą chce mnie prowadzić. Sakrament Chrztu stawia mnie na tej drodze. W nowym życiu uczestniczę razem z innymi.
Oto tajemnica Kościoła, społeczności tych, którzy są postawieni na drodze i idą przez historię. Z jednej strony zmagają się ze starym, życiem (doświadczają tego wszystkiego, o czym mówiły wcześniejsze czytania). Z drugiej strony próbują ludziom swojego pokolenia powtórzyć słowa anioła, które usłyszały kobiety w pewien wiosenny poranek. Wtedy w odległej od stołecznego Rzymu prowincji zostały wypowiedziane słowa:
- Nie bójcie się,
- Szukacie Jezusa ukrzyżowanego,
- Powstał,
- Nie ma Go tu,
- Idźcie i powiedzcie
- Idzie przed wami ...
- Ujrzycie Go...
Następująca za chwilę liturgia Eucharystii daje uczestnikom Wigilii Paschalnej Komunię w której Pan staje się pokarmem, karmi i odnawia siły tych, którzy słuchali i za chwilę ruszą w dalszą drogę.