Czy Kościół ma wpływ na życie społeczne, polityczne obywateli? Bez wątpienia tak., a niektóre działania ludzi Kościoła (czy to się komuś podoba czy nie ) przynoszą bardzo duże i dobre owoce w tych sferach życia społeczeństwa. Wiele takich przykładów jest w historii choćby naszego narodu, począwszy od powstania państwowości polskiej, gdy to Kościół miał największy wpływ na rozwój kultury, oświaty, nauki. Chciałbym się zatrzymać na latach XIX wieku, w których powstały idee pracy organicznej: „Praca u podstaw”, „Praca z ludem i dla ludzi”. Nie tylko z pobudek lokalnego patriotyzmu, ale przede wszystkim dlatego, że Wielkopolska była kolebką idei pozytywistycznych, przedstawię sylwetki dwóch kapłanów, którzy żyli, pracowali i działali na tym terenie.

Najbardziej znanym wielkim kapłanem społecznikiem był ks. Piotr Wawrzyniak. Urodził się 30 stycznia 1849 roku w Wyrzece koło Śremu w rodzinie chłopskiej. Miał dziewięcioro rodzeństwa. Jego rodzice byli ludźmi głębokiej wiary. Matka będąc w ciąży złożyła ślubowanie, ze jeśli urodzi syna, odda go do stanu kapłańskiego. W szkole był dobrym uczniem. Po wybuchu Powstania Styczniowego 1863 roku chciał przekroczyć granicę, aby walczyć z Rosjanami w Królestwie Polskim. Będąc posłuszny ojcu nie zrealizował tego planu. Od 1865 roku należał do Marianów – działającej w szkole tajnej organizacji filomackiej, rok później został jej przewodniczącym. Organizacja ta propagowała samokształcenie w zakresie historii, literatury i języka polskiego oraz organizowanie obchodów rocznic narodowych. W 1867 roku po zdaniu matury wstąpił do Seminarium Duchownego w Poznaniu i 11 sierpnia 1872 roku przyjął świecenia kapłańskie.

Jako duszpasterz ks. Wawrzyniak był dobrym organizatorem. Od samego początku jego działalność wykraczała daleko poza zwykłe obowiązki kapłańskie. W 1873 roku stanął na czele Towarzystwa Przemysłowego św. Wojciecha w Śremie, później był kuratorem Towarzystwa Przemysłowego w Mogilnie, gdzie był proboszczem. Korzystając z pomocy ks. Augustyna Szamarzewskiego zreorganizował lokalną Kasę Oszczędności i Pożyczek w Śremie w Bank Ludowy oparty na nowoczesnych zasadach spółdzielczości. W 1891 roku po śmierci ks. Szamarzewskiego został patronem Związku Spółek Zarobkowych stając się działaczem na skalę całego zaboru pruskiego.

Ks. Wawrzyniak brał aktywny udział w akcjach szerzących oświatę i kulturę. W 1877 roku założył bibliotekę Towarzystwa Oświaty Ludowej. Kierował istniejącą do dzisiaj drukarnią i księgarnia św. Wojciecha w Poznaniu. W Śremie był prezesem Towarzystwa ku Upiększaniu Miasta.

Ks. Piotr angażował się w działalność polityczną . W latach 1893 do 1898 był posłem do sejmu pruskiego. Przebywając w Berlinie czynnie wspierał w sprawach duchowych i organizacyjnych Polonię berlińską. W 1897 roku założył polskojęzyczny „Dziennik Berliński”.

W trosce o braci kapłanów w 1907 roku utworzył Związek Kapłanów „Unitas”, którego zadaniem było między innymi pielęgnowanie życie duchownego, zabezpieczenie materialne księży oraz obrona przed rożnymi szykanami.

W 1909 roku zawiązał Towarzystwo Domu Zdrowia dla Kapłanów Katolickich w Zakopanem („Księżówka” – dom wypoczynkowy dla księży istniejący do dzisiaj). Ks. Piotr Wawrzyniak zmarł nagle na atak serca 9 listopada 1910 roku w Poznaniu. Pochowano go w Mogilnie, a jego pogrzeb był wielką manifestacja patriotyczną.

Wspomniany już Augustyn Szamarzewski urodził się 21 stycznia 1832 roku w Poczdamie. Jego ojciec był urzędnikiem pocztowym. Augustyn ukończył Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Po zdaniu matury w 1854 roku rozpoczął pracę na poczcie. Rok później ożenił się, jednak wkrótce owdowiał. Nie mając dzieci wstąpił do seminarium duchownego w Gnieźnie. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1859 roku i został wikarym w kościele parafialnym w Środzie Wielkopolskiej. Oprócz pełnionych obowiązków duszpasterskich działał jako społecznik. Zorganizował Stowarzyszenie Czeladzi Rzemieślniczej.

Po wybuchu Powstania Styczniowego 1863 wygłaszał kazania patriotyczne, organizował werbunek ochotników i przemycał zaopatrzenie. W końcu sam wziął udział w powstaniu, został jednak aresztowany i deportowany do Prus i skazany na karę więzienia. Po wyjściu z więzienia w 1864 roku zajął się organizacją spółdzielczości kredytowo-oszczędnościowej. W 1872 roku wszystkie założone przez niego spółki połączyły się w Związek Spółek Zarobkowych i Gospodarczych, których ks. Szamarzewski został patronem. W okresie kulturkampfu należał do grupy duchownych stawiających czynny opór polityce rządu niemieckiego, za co w 1873 roku został skazany na więzienie. W 1886 roku został proboszczem w Ostrowie Wielkopolskim. Ks. Szamarzewski odbywał liczne podróże integrujące ruch spółdzielczy i szkolące nowych członków.

Zmarł 8 maja 1891 roku w Ostrowie Wielkopolskim, gdzie został pochowany, a jego pogrzeb był również manifestacją patriotyczną.

Przykład choćby tych dwóch kapłanów może być powodem do refleksji dla tych, którzy nie zważając na ogromnie, trudne do oszacowania zasługi Kościoła dla życia społeczeństwa w przeszłości jak i czasach nam współczesnych, uważają, że Kościół powinien zamknąć się w przysłowiowej zakrystii.