Wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię. Mikołaj Kopernik był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli warmińskich elit intelektualnych. Astronom i matematyk, prawnik, ekonomista i lekarz. Pełnił przy tym funkcję kanclerza kapituły warmińskiej i kanonika warmińskiego.
Mikołaj Kopernik urodził się 19 lutego 1473 roku w Toruniu. Studiował sztuki wyzwolone, w tym astronomię, w Uniwersytecie Krakowskim, a także prawo w Bolonii. W 1947 roku zostaje kanonikiem warmińskim. Na podkreślenie zasługuje fakt, że w odróżnieniu od innych kapituł katedralnych w Polsce, kapituła warmińska kładła nacisk na cenzus wykształcenia, a nie pochodzenie społeczne. W razie potrzeby kierowała na studia zagraniczne młodszych kanoników, którzy wybierali kierunki studiów zgodnie z zaleceniem kapituły. Sam Mikołaj Kopernik został wysłany do Padwy na studia medyczne. W 1516 roku został administratorem dóbr kapituły zamku olsztyńskiego. To tu prowadził obserwacje astronomiczne i pracował nad swoimi dziełami: „O obrotach ciał niebieskich” i nad „Traktatem o monecie”. Zmarł najprawdopodobniej 21 maja 1543 roku.
Jego grobu poszukiwano kilkakrotnie. Pierwsze takie prace podjęło Warszawskie Towarzystwo Naukowe w 1802 roku, prawdopodobnie w czasie II wojny światowej poszukiwania prowadzili także Niemcy, a po jej zakończeniu Rosjanie. Bezskutecznie. Udało się to dopiero w 2004 roku. Zespół prof. Jerzego Gąssowskiego oraz pracowników Instytutu Antropologii i Archeologii Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku oparł się na ustaleniach dr. Jerzego Sikorskiego, historyka, który zwrócił uwagę na pewien szczegół związany właśnie z życiem Mikołaja Kopernika jako kanonika. Do XVIII wieku obowiązywał zwyczaj oddawania kanonikom pod dożywotnią opiekę poszczególnych ołtarzy w katedrze, a pod którymi grzebano ich po śmierci.Jako kanonik fromborskiej katedry Mikołaj Kopernik od 1501 do 1543 roku opiekował się czwartym ołtarzem w prawej nawie katedry, naprzeciw wejścia bocznego. Był to ołtarz noszący imię św. Wacława (obecnie Świętego Krzyża). Przy nim, zgodnie ze zwyczajem, został pochowany. Biskup pomocniczy warmiński Jacek Jezierski na podstawie badań dr. Jerzego Sikorskiego wskazał na prawdopodobne miejsce pogrzebania Mikołaja Kopernika i tam rozpoczęto wykopaliska w 2004 r.
– Odkryte szczątki należało zidentyfikować najpierw przez odtworzenie prawdopodobnego wyglądu twarzy, która okazała się podobna do najstarszych portretów Mikołaja Kopernika. Ten efekt należało jednak zweryfikować. Do tego wykorzystano książki z prywatnej biblioteki Kopernika znajdujące się dziś w Uppsali w Szwecji. W tych starych księgach odnaleziono kilka włosów, które na podstawie badania DNA okazały się identyczne z odkrytym materiałem kostnym – mówił w wywiadzie dla KAI metropolita warmiński abp Wojciech Ziemba. Po zakończeniu tych wszystkich analiz z całą pewnością można potwierdzić, że odnalezione szczątki należą do Mikołaja Kopernika. Tak więc fakt, że Kopernik był kanonikiem przyczynił się do odnalezienia miejsca jego pochówku.
Kanonicy stanowili grono najważniejszych doradców biskupa warmińskiego, byli też jego wysłannikami do Stolicy Apostolskiej. Tylko za zgodą Kapituły mogli opuszczać Frombork. Byli zobowiązani do modlitwy chóralnej w katedrze. Codziennie zbierali się wspólnie przynajmniej dwukrotnie. Od powstania Kapituły do jej grona należało ponad 600 kanoników. Oprócz Mikołaja Kopernika należeli do niej m.in. Tiedemann Giese, Jan Dantyszek, Stanisław Hozjusz i Ignacy Krasicki.
W tym roku przypada 750. rocznica Kapituły Warmińskiej. Jest to okazja do ukazania specyfiki i wyjątkowości historii archidiecezji warmińskiej, która przez wieki była ziemią spotkania wielu kultur i narodów. Kapituła Warmińska miała wyjątkowy status kościelny i świecki. Biskup Anzelm, pierwszy biskup warmiński, choć sam był krzyżakiem, ustanawiając Kapitułę nie narzucił jej reguły krzyżackiej. Ale arcybiskup Ziemba zwraca uwagę na jeszcze jeden fakt, który stanowi o jej wyjątkowości. – Kapituła Warmińska jest przecież protoplastą dzisiejszych samorządów. Na Warmii Kapituła administrowała podległym jej terenem kolegialnie. Ten system samorządowy trwał nieprzerwanie od 1260 r. (powstanie Kapituły) do I rozbioru Polski (1772) – podkreśla.
Główne obchody 750-lecia Kapituły Warmińskiej rozpoczną się 20 maja dwudniową sesją na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim. 22 maja we Fromborku nastąpi powtórny pochówek Mikołaja Kopernika. Z tej okazji został odnowiony jego ołtarz kanonicki, a przy filarze, nad grobem Kopernika, zostanie ustawiony nagrobek poświęcony wielkiemu astronomowi. Drugą część uroczystości będzie stanowić zebranie plenarne biskupów w Olsztynie w dniach 18-20 czerwca.