Czy wiarę da się ująć w liczbach? Czy jej miernikiem może być znacząca ilość przystępujących do Komunii św. w niedzielę przy stosunkowo niskim przystępowaniu do sakramentu pojednania? To są istotne i nie pozbawione sensu pytania. Nie należy jednak z góry przekreślać użyteczności liczenia wiernych i zbierania statystyk o praktykach religijnych. „Badania socjologiczne stanowią pomoc w pracy duszpasterskiej, pozwalają ją lepiej planować, a także umożliwiają swego rodzaju weryfikację podejmowanych inicjatyw duszpasterskich” - tłumaczył dr Lucjan Adamczuk z UKSW podczas sesji „Religia - Kościół - Społeczeństwo”, jaka miała miejsce w grudniu 2006 r. w Warszawie.

Postawy religijne i społeczne w diecezjach Kościoła katolickiego w Polsce są od 10 lat przedmiotem systematycznych, profesjonalnych badań Ośrodka Sondaży Społecznych (OSS Opinia) utworzonego w Instytucie Statystyki Kościoła Katolickiego SAC w Warszawie. Do tej pory przeprowadzono całościowe badania w 12 diecezjach. Jako pierwszą przebadano diecezję włocławską w 1997 roku. Następnie przeprowadzono kwerendy w diecezjach: sandomierskiej (1998), katowickiej (1998), tarnowskiej (2000), łódzkiej (2000), gdańskiej (2001), lubelskiej (2002), łomżyńskiej (2003), poznańskiej (2005), częstochowskiej (2005), szczecińsko-kamieńskiej (2005). Ostatnie badanie diecezjalne zostało zrealizowane w 2006 roku na zlecenia Prymasa Polski, ks. kardynała Józefa Glempa, pełniącego wówczas obowiązki ordynariusza Archidiecezji Warszawskiej.

Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego podjął się podsumowania dotychczasowych wyników. W książce pod tym samym tytułem, co grudniowa sesja, zestawiono badania socjologiczne z 12 diecezji. Badacze zastrzegli jednak, że „wyniki badań socjologicznych nie mogą być traktowane jako wartościująca ocena stanu religijności w diecezjach” oraz że istnieje znaczny dystans czasowy pomiędzy pierwszymi badaniami - stąd próby porównywania mogą doprowadzić do fałszywych wniosków. „Tylko biskupi, posiadający dostęp do takich informacji, stykający się z codziennymi problemami wiernych, mają szansę na scalenie tych różnych źródeł wiedzy z wynikami uzyskanymi w badaniach socjologicznych i dokonanie kompetentnej oceny religijności w swoich diecezjach” - podkreślają w publikacji badacze. Socjologowie, biorący udział w badaniach religijności w diecezjach wyrazili nadzieję, że wyniki ich badań będą inspiracją i pomocą w dokonywaniu takich ocen.

Z zaprezentowanych danych wynika, że wysokim poziomem religijności odznaczają się diecezje: tarnowska, łomżyńska, lubelska i sandomierska. Diecezje o średnim poziomie religijności to: częstochowska, poznańska, gdańska i katowicka. Najniższy poziom religijności przedstawiają diecezje: włocławska, łódzka, szczecińsko-kamieńska oraz warszawska.